Zona thần kinh là gì?

Zona thần kinh (Herpes Zoster) là một bệnh nhiễm trùng do virus Varicella-Zoster gây ra. Đây cũng là loại virus từng gây bệnh thủy đậu. Sau khi bị thủy đậu, virus không bị loại bỏ hoàn toàn mà ẩn náu trong các hạch thần kinh. Khi cơ thể suy yếu, stress, mất ngủ hoặc có bệnh nền, virus tái hoạt động và gây ra bệnh zona.

Bệnh thường khởi phát với cảm giác đau, nóng rát, kèm theo phát ban và mụn nước mọc thành dải theo dây thần kinh. Zona không chỉ gây đau đớn, khó chịu mà còn có thể dẫn đến nhiều biến chứng nếu không được điều trị đúng cách.

Nguyên nhân gây bệnh zona thần kinh

Zona xuất hiện khi virus Varicella-Zoster hoạt động trở lại trong cơ thể. Một số yếu tố dễ kích thích sự tái phát:

• Suy giảm miễn dịch: HIV, ung thư, hóa trị hoặc xạ trị.

• Người trên 60 tuổi.

• Căng thẳng kéo dài, thiếu ngủ.

• Sau phẫu thuật hoặc dùng thuốc ức chế miễn dịch.

• Người từng bị zona trước đó.

Triệu chứng của bệnh zona thần kinh

Người bệnh zona thường trải qua ba giai đoạn rõ rệt:

Giai đoạn khởi phát

Ngứa ran, châm chích, nóng rát ở vùng da sắp nổi ban. Có thể kèm sốt nhẹ, đau đầu, mệt mỏi.

Giai đoạn toàn phát

Phát ban đỏ kèm mụn nước mọc thành chùm, tập trung một bên cơ thể. Mụn nước trong, căng, gây đau nhức. Sau vài ngày có thể vỡ, loét và đóng vảy. Nhiều trường hợp kèm nổi hạch ở cổ, nách, bẹn.

Giai đoạn mạn tính

Sau khi da đã lành, người bệnh vẫn có thể đau dai dẳng nhiều tháng hoặc nhiều năm. Đây là biến chứng phổ biến ở người cao tuổi, gọi là đau dây thần kinh sau zona.

Vị trí thường gặp của bệnh zona

• Zona vùng mặt: Dễ để lại sẹo, có nguy cơ liệt mặt nếu ảnh hưởng đến dây thần kinh số VII.

• Zona mắt: Gây đỏ mắt, đau, viêm giác mạc, có thể dẫn đến suy giảm thị lực hoặc mù lòa.

• Zona tai: Gây đau tai, loét trong tai, liệt mặt và giảm thính lực.

• Zona miệng: Xuất hiện vết loét ở môi hoặc trong miệng, gây đau khi ăn uống, dễ nhầm với nhiệt miệng nhưng kéo dài lâu hơn.

Bệnh zona thần kinh có lây không

Zona không trực tiếp lây từ người này sang người khác. Tuy nhiên dịch từ mụn nước có chứa virus. Người chưa từng mắc thủy đậu khi tiếp xúc có thể bị lây thủy đậu chứ không phải zona ngay lập tức. Vì vậy cần tránh tiếp xúc với dịch mụn nước của người bệnh.

Biến chứng của bệnh zona thần kinh

Một số biến chứng có thể gặp nếu không điều trị sớm:

• Đau dây thần kinh kéo dài.

• Sẹo hoặc thâm da.

• Nhiễm trùng da do bội nhiễm.

• Tổn thương mắt, giảm thị lực.

• Liệt mặt, giảm thính lực.

• Trường hợp hiếm gặp: Viêm não, viêm phổi.

Cách điều trị zona thần kinh

Điều trị bệnh zona thường bao gồm:

• Thuốc kháng virus như Acyclovir, Valacyclovir hoặc Famciclovir, hiệu quả nhất nếu dùng trong 72 giờ đầu.

• Thuốc giảm đau, hạ sốt: Paracetamol, Ibuprofen.

• Thuốc điều trị đau thần kinh: Pregabalin, gabapentin (chỉ định khi có biến chứng).

• Chăm sóc da: Giữ vùng da sạch, không gãi, tránh làm vỡ mụn nước để ngừa nhiễm trùng.

Người bệnh nên đi khám sớm để được bác sĩ da liễu chỉ định thuốc phù hợp.

Phòng ngừa bệnh zona thần kinh

• Tiêm phòng thủy đậu và vắc-xin ngừa zona.

• Ăn uống đủ chất, ngủ đúng giờ, rèn luyện thể lực.

• Hạn chế căng thẳng, stress.

• Không hút thuốc lá, hạn chế rượu bia.

• Giữ vệ sinh cá nhân, tránh tiếp xúc với dịch mụn nước của người bệnh.

Kết luận

Zona thần kinh là một bệnh lý thường gặp sau khi từng mắc thủy đậu. Bệnh không chỉ gây đau đớn mà còn tiềm ẩn nhiều biến chứng lâu dài. Phát hiện sớm, điều trị kịp thời và tiêm phòng là biện pháp quan trọng giúp giảm nguy cơ mắc bệnh và bảo vệ sức khỏe.